"A ventá indiscreta" de Alfred Hitchcock

Dir. Alfred Hitchcock 112 min EE.UU.
Intérpretes: James Stewart (L. B. Jefferies), Grace Kelly (Lisa Carol Fremont), Wendell Corey (Det. Thomas J. Doyle), Thelma Ritter (Stella), Raymond Burr (Lars Thorwald), Judith Evelyn (Miss Lonelyheart), Ross Bagdasarian (Songwriter), Georgine Darcy (Miss Torso).

Esta película é unha das máis extraordinarias que realizou porque nela conflúen tanto a súa destreza de narrador como a súa sempre punzante mirada cara o individuo dentro do corsé (ou neste caso xeso) da sociedade e dos seus ritos estraños e segredos desenvolvidos na soidade. O voyeurismo é a esencia da arte cinematográfica e o malicioso Hitchcock obsesionouse con esa idea como o fixo con outros costumes (declarados ou non) da convivencia en medio de esa non tan discreta burguesía que, con alma de sinistro satirista, revisa de pés a cabeza. James Stewart, nunha actuación brillante, interpreta a Jeff, este guía presencial que teremos para recorrer ata a saciedade cada ventá, cada aparición, cada detalle que poidamos extraer das vidas alleas. É a fantasía do mirón feita realidade, pero tamén pesadelo.
Hitchcock encárgase minuciosamente de que cada detalle da posta en escena nos remita a esa acción de máis que mirar. Un travelling de dereita a esquerda vainos dando a coñecer ese mundo (tamén encerrado en pequenos e particulares capítulos) de intimidade tras o peche de portas ata dar co protagonista, mostrándonos cuns cantos planos de detalle a súa habitación. Jeff é un inquieto fotógrafo ao que cada minuto que ten que pasar enxesado é toda unha vida. A falta de actividade (algo que non se remite unicamente á incapacidade física) o único que lle queda é recrear o morbo coa vida que se desenvolve fronte a el. Así é como imos coñecendo a eses case espécimes a analizar: o compositor en plena faena por darlle forma á música que ten na mente; a parella que dorme á luz da lúa; a señorita “corazón solitario” brindando cun imaxinario galán de noite; a señorita Torso, bailarina de ballet que todo o contrario á anterior, de seguro é o punto de observación favorito da veciñanza; a escultora dedicada ao seu labor; unha parella de acabados de casar que chegan a exaltar a imaxinación detrás da ventá; e especialmente un matrimonio situado enfronte vivindo en non tan disimulado conflito. Todos os personaxes son elixidos polo director como representantes da variada e especial poboación dalgún recanto do bohemio Greenwich Village (que para o caso está reconstruído en estudio). A todos eles o protagonista irá pasando revista así como nós a el e todo o que ve.
Nesa observación transita a película xa case esquecéndose dos parámetros do xénero. A mestría do director e a súa técnica son capaces de deixarnos ver ese experimento co mesmo interese dun filme de entretemento. Tras os créditos iniciais non hai maiores efectismos, non oímos música incidental que nos adiante algo ou que comece a crear atmosfera, non se desenvolve ningunha intriga propiamente dita. Hitchcock colócanos como espectadores dunha disertación fascinante sobre os mecanismos do suspense que neste caso son literalmente suspendidos como un caderno en branco no que o protagonista-observador comeza a escribir as liñas da trama. A película sostense maxistralmente nesa interacción de eses retablos viventes que comezan a tomar unha particular forma desde a perspectiva do protagonista, quen a pesar de recibir a vida a través da súa porta durante este período de aburrimento, non pode deixar de lado a súa curiosidade tornada en case dependencia por ese traspatio social. Non poden romper con el nin os sabios consellos de Stella nin tampouco os encantos e mimos de Lisa (a irrepetible Grace Kelly) irresistibles para calquera, agás para o protagonista (en toque burlón e ambiguo do guión). Os personaxes (de cerca ou os vistos de lonxe) defínense con precisión polo consumado orquestador e polo estupendo desempeño dos intérpretes.
Jeff como calquera espectador vai reaccionando ante cada curiosidade, suceso banal e fortuíto para despois irse creando expectativas arredor deles como ante un programa de chismes da farándula da tan expandida televisión de hoxe en día. Hitchcock non tan disimuladamente convértese nun critico da sociedade moderna encadrada tras os muros da independencia persoal e a incomunicación que se desenvolve a partir de ela. Unha desas cada vez máis longas olladas á vida diaria pola ventá traseira dará pé ás súas elucubracións máis inspiradas. ¿Cometeuse ou non un crime? É a pregunta que, case murmurada como ao ritmo do jazz, desliza dentro da trama o suspense. É a ambigüidade que tan ben tinxiu os mellores filmes do director a que se apropia de cada móbil, cada acción. Jeff obsesiónase por estas vidas alleas ata o punto de crear todo un caso a base de pequenas pistas convertidas en evidencias e que a súa convicción non deixará indiferente a Lisa quen asume con elegancia case un papel secundario aos ollos do seu amado (o que non deixa de ter a aparencia case dun neno fuxindo dos compromisos, especialmente con ela). Os misteriosos e ben monitoreados movementos de Thorwald son entrevistos como evidencia rotunda pero aínda a cámara (de Jeff y de Hitchcock) non deixan perder a oportunidade de seguir a todos os demais membros da paisaxe deixándonos a posibilidade aberta a que as sospeitas de Jeff son só produto da chismografía máis exacerbada.
Para lucir como a voz lóxica a tanta fantasía (ou ficción en pantalla) xorde Tom Doyle, o amigo policía de Jeff, quen sempre terá a resposta máis razoable ante tanto misterio. Cada replica certeira vai comezando a minar as conviccións de Jeff e Lisa como para deixalos pensando na inutilidade de tanta busca.. Momento clave no que todas as dimensións que manexa o filme conflúen, será o grito desgarrado que interrompe o regreso de Jeff e a súa bela cómplice á cordura e sentido común. Ante a aparición da súa mascota morta, a veciña recrimina a todo o seu auditorio a falta de interese entre uns e outros ata o punto de que a morte de alguén ao lado non esperte máis que a curiosidade.
Case sen decatarnos a película xa adoptou unha tensión case subliminal e limpa de calquera manipulación. A técnica consumada do seu autor así como o seu detallismo extremo ligáronse notablemente a varias ideas e concepcións respecto aos seus semellantes. Case ante o resultado da inoperancia (ou impotencia) de Jeff, é Lisa a que toma a iniciativa de buscar a solución final no lugar do crime. A parte final condensa moi ben as calidades de narrador de Hitchcock, ganadas a pulso. Sucede entón a burla xenial ao espectador convertido queira ou non en participe da acción, ruborizado tal vez ante a condición de ser agora o punto de observación e en posición non tan cómoda como a anterior. Os ollos da veciñanza e as forzas do orde só atinan a que o novo actor desde a ventá traseira practique o seu desesperado show pechado pola represión do vilán descuberto por fin non sen unha cota que o susto ha de pagar. A veciñanza asúmea como outro motivo de chisme para comentar neses días, mentres a vida volve á súa canle normal a ritmo da deliciosa melodía de Franz Waxman que se estivo xestando durante o transcurso da película. As historias seguirán desenvolvéndose incluso a de Jeff e Lisa que parecen chegar a un acordo non menos segredo e inexplicable en moitos sentidos como a mesma natureza que observaron e enfrontaron. Peche dunha maxistral rareza que anuncia xa as anomalías fílmicas que Hitchcock realizaría neses anos. Pero nesta película déixanos co pracer culposo de querer ou temer converternos de espectadores a protagonistas da nosa propia película.